Boekpresentatie “Azart” – The Ship of Fools  2020

Het begon allemaal met Het Gilde van de Blauwe Schuit, een boek, een donderpreek van zeshonderd jaar geleden. Dat begint zo:

“Ende Alle Gezellen van Wilde manieren – Ontbieden wij Met Groet Ende saluut
Te Komen in de Blauwe Schuit – En in het Gilde van de Blauwe Schuit.”

Alzo – Welkom Gij Gezellen van de Blauwe Schuit
Bij aankoop van het boek krijgt een blauwe schuit, een blauw klompje als bewijs van het lidmaatschap. Dit klompje stak de Atlantische Oceaan met het schip over en keerde per vliegtuig weer terug.
En U verlaat deze zaak als Ingewijde In de Zotheid , wat weer de laatste regels is van Lof der Zotheid.
Onze inspiratie was het boek “Daß Narrenschiff Ad Narragoniam” oftewel De Zottenschuyt Op Weg Naar Narragonia.
Daarin worden 111 ondeugden beschreven, waarvan velen van ons er veel van hebben.
In het 112-de en allerlaatste hoofdstuk daarentegen wordt “de wijze mens” beschreven. Dat komt ongeveer hierop neer:
> De wijze heeft niks van een mysticus of beschouwer.
> Hij leeft midden in de wereld, met een praktische geest en gezonde realiteitszin.
> Hij is vrij van hartstochten en emoties, houdt het hoofd koel, en doet alleen wat mogelijk is – en nuttig.is.
> Hij is wars van excessen en zoekt overal de juiste maat.
> Hij is niet al te egoïstisch en niet al te veel betrokken bij het lot van anderen
> Hij is niet gierig of verkwistend,niet al te vrolijk of serieus, niet al te kritisch of tolerant.
> Hij heeft een hekel aan luiheid maar ook aan teveel werken.
> Hij is een goede vriend, echtgenoot, gezinshoofd of zakenpartner die zijn administratie op orde heeft.
> Hij is altijd in regel met zijn geweten en de maatschappij.
> Hij werkt voor het algemeen belang en de maatschappij beloont hem met achting waar hij blij mee is.

Welnu, ik kan me helemaal vinden in de beschrijving van de wijze. Want om een Zottenschuit dertig jaar te kunnen runnen kan je helemaal geen zot zijn. Maar deze beschrijving is eigenlijk een loflied op de middelmatigheid.
De levensstijl van de zot is het tegendeel. Dat is zijn onstabiele, gevaarlijke en kwetsbare bestaan. Ik ben bang dat dit een veel betere afspiegeling van de werkelijkheid is.

Welnu, volg de wijsheid na van een goede zeeman die niet zonder een gezonde dosis opportunisme kan varen. De Nederlandse schipperstaal illustreert dit op buitengewoon expliciete wijze:

Want,
Om je doel te bereiken moet je “Laveren” – dat is zo hoog mogelijk tegen de wind op te zeilen en dat in een permanente zig-zag beweging. Dat is zoiets als Je Eigen Weg Zoeken Temidden Van De Moeilijkheden.

Een enkele van deze uiterst verstandige manoeuvres van laveren heet “Overstag Gaan”, dat is eigenlijk Van Richting Veranderen Voordat Je Tegen Het Object Aan Knalt en dat kan weer gerust vertaald worden als Accoord Gaan of Je Bezwaren Uiteindelijk Opgeven.
Da’s al een hele kunst.
Maar er is een nog wijzere nautische manoeuvre die het hele probleem oplost. Dat is “Omzeilen”, om nog maar niet te spreken van “Met Alle Winden Meewaaien”. Die waaien in ons geval dus vanuit Noord Europa helemaal naar Australië.

Het woord “Schipperen” beschrijft het toppunt van de levenskunst. Onder ons gezegd, dat woord leert meer dan mijn klein vaarbewijs. Voor dat vaarbewijs kon je op de diskette van de ANWB vierhonderd vragen uit het hoofd leren – en vergeten. Ook nu nog moet ik haastig de papieren bekijken op te weten of je de haven binnenvaart met groen aan stuurboord of aan bakboord – hoewel ze zulks op dit continent juist andersom schijnen te doen. Alzo – U krijgt nu een spoedcursus zeemanslevensles waarmee U allen, ingewijden, de de Zeven Zeeën gerust kunt oversteken.

Welnu, “Schipperen” is in beginsel >> Een Schip Besturen of Goed Zeemanschap Vertonen.
Dat betekent eigenlijk >> Naar De Omstandigheden Handelen.
Dit impliceert vaak >> Onderhandelen, Geven & Nemen, Compromissen Sluiten, Konflikten vermijden, Marchanderen
Soms betekent dat >> Aarzelen of Heen&Weer Geslingerd Worden.
Maar al te vaak impliceert het >> Aanmodderen, Knoeien
Soms ruikt het naar >> Geen Beginselen Hebben.
Het nodigt zeker uit om >> De Regels Omzeilen indien Nodig.
Het suggereert ook >>Tot Tastbare Resultaten Komen, Regelen
Maar het eist ook altijd >> Een Oogje in het Zeil te Houden

Er is een passende omschrijving van “Schipperen” uit de 18de eeuw en die luidt aldus: “Ik Schijn Altoos Te Wijken, Toe Te Geven, Maar Bewaar Mijn Grond En Geef Nooit Toe”. Het beginsel is beginselvast te blijven en niet van de koers af te wijken. De koers is een Loflied Op De Zotheid Naar De Andere Kant Van De Wereld.

Dat duurt al dertig jaar – en daarvan worden in het boek vele van de geheimen onthult. Maar het blijft een raadsel dat het scheepje überhaupt nog in de vaart is.

Het blijft ook altijd een reis vol verrassingen. Want welke vragen worden er zoal gesteld ?

Het vraag die het meest gesteld wordt is: Hoe kom je hier ? Echt waar, er zijn er zat die met oprechte verbazing zich niet kunnen voorstellen dat het schip ook daadwerkelijk vaart. Hier heb ik één antwoord op: “Per Helikopter”. Het is namelijk zo dat alleen de Amerikanen en de Russen een helikopter hebben die het schip kan ophijsen. Je moet er twee hebben, ik kan niet kiezen dus we wachten weer op een nieuwe dooi.

Een goede tweede vraag is, soms ook door jonge journalisten gevraagd: Wat is nou het Áller-interessantste wat je hebt meegemaakt ? Dit is alsof je een flinke mep tegen je kanis krijgt en met een bek vol tanden staat. Daarom ben ik dit boek maar begonnen.

Ook populair is: Hoe betaal je dat allemaal? Daaraan heb ik een heel groot hoofdstuk gewijd geheten “The Secrets Of The Tramp Trade”. Zoals jullie allemaal weten is een “Tramp” een vrachtschip uit de vrije vaart, dus eentje die losse lading aanneemt waar die maar gevonden wordt. Ik begin het hoofdstuk wel dat ik het antwoord schuldig blijf..

Hoe kom je op het idee? Dan ben je in een kleine portugees kuststadje en je slentert tussen je een goedkoop pensionnetje en een terrasje. Je wordt voor een miserable vijf guldens voor een brokje hashish bedrogen en je voelt je een wandelende trekautomaat. Je denkt Wat doe ik hier? Je wilt dan een platform voor een reëel contact met de mensen. Later ben je in een Zuid-Indiase kuststadje en zie je een kerkje precies als de Amsterdamse Oosterkerk. Op de grafzerken zie je oud-Hollandse namen als “Elizabeth”, precies als je nichtje dat net geboren is of als de naam van de haringlogger die je later in “Azart” zou omdopen. Je wilt naar die koloniale bestemming terugkeren met een Amsterdams schip, maar dit keer voor een reëel contact met de mensen. Niet stelen maar delen en spelen. En dan zie je in Amsterdam Noord een wrakkig schip maar met de romantische geur van de beste jaren van Kapitein Haddock. Dit schip zou later opgeknapt worden en dienen als Koninklijk jacht in Amsterdam toen Willem koning werd. Het Azartplein was die dag aangewezen als een van de plekken waar je tegen de kroning mocht protesteren. Maar het koninklijk jacht maakte 800 meter eerder rechtsomkeer, om geen getuige te hoeven zijn van de totale onverschilligheid die op het plein heerste.

Er is een vraag die ik mezelf stel: Waarom doe je het eigenlijk?
Mijn zwager, een hele vette accountant, zei mij een keer: Vertel mij niet dat je grootse idealen hebt, je doet dit gewoon voor jouw plezier. ..
En natuurlijk kon ik dit niet ontkennen. Je wilt reizen, mensen en culturen ontmoeten, theater maken, beelden creeeren. Je wilt eigenlijk onderzoeken hoe van niks iets moois te maken en HOEVER je daarmee kan gaan. Je hoopt daarmee mensen te inspireren. Je wordt, zonder dat echt te willen of kunnen, een schipper, een schouwspeler, een schrijver. Je staat helemaal perplex dat het scheepje gewoon vaart. Je bent de koe die voortdurend een haas moet vangen, zoals Professor Doctor Herman Pleij in het voorwoord terecht opmerkt. De allergrootste luxe is dat dat je het hele winter ritueel van twaalf kledingstukken kunt vermijden en dat een schaamlap genoeg is.
Maar helaas, het paradijs bestaat niet. De nachtmerrie bleek waar. Denk je eindelijk in de tropen te zijn en zit je nóg met je laptop onder de palmboom.

Een andere vraag is:

Waarom doen anderen eigenlijk mee? Deze vraag is nauw verbonden met Wat heb je nodig het vol te houden ? Hieraan is ook een hoofdstuk gewijd maar hier zwijg ik, anders blijf je bezig

Wie gaan er in feite mee ? We zijn nu met zijn drieën ! We openen zometeen een ronsel kantoor om U aan te aan te monsteren. Anders voeren we U in de beste Hollandse tradities wel dronken.

Waar gaat de reis heen ? We zijn er HELEMAAL niet geïnteresseerd in om naar Australie te gaan. Oneerbiedig gesproken (en niet helemaal naar waarheid), is dat een klein, racistisch en seksistisch landje. We gaan naar het Australische continent voor de apotheose van de duizendjarige geschiedenis van de Ship of Fools. Maar de koers is een klein eiland. We zetten met hoog water en met een flinke bries de schuit met volle kracht op een strandje en openen daar een chirinquito, een strandtentje.

Ik wil nog één laatste vraag stellen: Waar gaat het allemaal eigenlijk om?

Het project is ontstaan als een Amsterdams project, een eerbetoon aan haar maritieme tradities en aan haar geest van vrijheid en verzet. We hopen deze tradities door te kunnen geven, al staan die behoorlijk onder druk in het hedendaagse pretpark Amsterdam. En ook die zogenaamde maritieme tradities hebben een vette, zwarte rouwrand die het schip op haar bestemmingen probeert te genezen. Not to steal but to heal.

Het is ook de Europese humanistische traditie van gelijkheid tussen mensen en tussen volkeren die het schip voortdrijft en die de enige voorwaarde is van een harmonisch voortbestaan van de mensheid. De Zot is koning – de man een vrouw. Homo Ludens – De Spelende Mens. De Wereld-Op-Zijn-Kop.

De Aborigine stamoudsten van de Southern Northern Territory, die onder meer de Uluru berg beheren, hebben het schip uitgenodigd voor een symbolisch bezoek aan hun heilige kathedraal. Het schip dient daar als een platform voor een corroboree, een festival van Aboriginals en betrokken Australiërs om een tegengeluid te laten horen van de officiële “viering” van de 250-jarige ‘ontdekking’ van het Australische continent door James Cook. Deze zogenaamde ontdekking heeft een cultuur vernietigd die vijftigduizend jaar lang het continent op duurzame wijze beheerd heeft.

“The Ship of Fools” zelf is een uitbundig lenteritueel dat stamt uit de diepste, in het bier gedrenkte instincten van de Europese beschaving. Het werd in die geschiedenis de zotste kar uit de carnavalsparade, een zuipschuit, altijd een schip op wielen, dat het symbool werd voor de mensheid die op drift is, de maatschappij die de koers kwijt is. En dit brengt ons naar de corroboree in Australia. Wij kwamen, dachten we in alle onschuld, om de verloren stammen der Aboriginals als symbolische medereizigers in het schip uit te nodigen. De recente bush-branden van het continent laten zien dat het hoog tijd wordt de hele mensheid aan boord uit te nodigen!

De Ship of Fools is eeuwenlang een inspiratiebron geweest voor kunstenaars dat uitbundig wordt afgebeeld in sculpturen, installaties, boeken, boek kaften, science fiction, films, cartoons of liederen. Deze iconografische traditie werd ingezet door de houtsneden van Albrecht Durer en de vijf composities die Jeroen Bosch aan het thema wijdde. Deze iconografie werd onlangs verrijkt door de schilderwerken van Maxim Kantor die onder meer een gigantische muurschildering van drie bij anderhalve meter voltooide in de Pembrooke Chapel van de Universiteit van Oxford. Ons schip diende tot inspiratie voor zijn eigen boek “Azart”, dat met ons boek de titel deelt, de naam van het schip en de naam, het postuur en de utopische missie van de hoofdpersoon. Maar iedere overeenkomst met bestaande personen of situaties berust op louter toeval, of zoals de Fransen zeggen: l’hasard. Ons Narrenschip probeert haar eigen bijdrage aan deze bonte beeldenrij te leveren, middels dit boek maar ook met de talloze beelden die reis zelve produceert. De reis zelf is een kunstwerk, en wel een Gesamtkunswerk, want is alleen maar mogelijk en mogelijk geweest dankzij de bijdragen van de ontelbare gezellen van de blauwe schuit. Waarvoor de allergrootste dank past.

ISBN 9789090325613    248 Pagina’s     16.7×24.5 cm      11 €
5 Febr (Eind van de Wereld)
8 Febr (Boekhandel Pampus),
9 Febr (Mezrab)
10 Febr (Kerk Ruigoord)
13 Febr (Dok Galerij)