Aan de NDSM-werf, net voorbij het Noorderlicht, begint het Blauwe Vierkant. Het blauwe vierkant is een feestelijk fort waar het normale leven wordt buitengesloten en je in de wereld van het theatrale stapt. Daar speelt de bemanningen van de Azart, beter bekend als the Ship of Fools, het circusachtige ‘De Ongelofelijk Lange & Verbazingwekkende Reis van Haast U Langzaam’.
De show begint om half elf, maar vanaf tien uur is er een muzikaal voorprogramma. Op de dag dat ik er was speelde Kiki Weerts, front-woman van de Gilletjes, haar ruige rock-’n-roll. De wrange expliciete teksten pasten wonderwel bij het decor, want achter haar lag de grote ster van de avond, de Azart.
De Azart is een blauw geschilderde haringschuit uit 1916. Na jaren dienst in de visserij en in transport is ze in 1989 gekocht door culturele stichting Azart en omgedoopt tot het drijvende podium voor de onaangepaste bemanning die de wereld rondreist om overal theater te maken. In een traditie die strekt van de Romeinse Satiren, de Commedia del art en het absurdistische theater brengen ze optimistisch interdisciplinair totaaltheater, geschikt voor alle leeftijden.
Het stuk begint met de spin Anansi (August Dirks) die het verhaal verteld over de zwarte diaspora. In prachtige, welhaast poëtische taal, spreekt hij vol onbegrip voor de huidige mens die de godganse dag aan ‘ licht-doosjes’ gekluisterd zitten. Vergeten de mensen zo niet te leven? De toon is gezet. Hoewel het een op een fijne luchtige manier gepresenteerd wordt is er weinig te lachen in de wereld van Haast u langzaam. Mensen worden in een directe verwijzing naar de slavernij als vee op het schip vervoert, er is sprake van segregatie (snoeihard onder woorden wordt gebracht door Guilly Koster), geweld, uitbuiting, en nihilistisch escapisme.
Dat het stuk niet ten ondergaat aan de zware boodschap is niet alleen te danken aan het prachtige decor en de rekwisieten (waarover later meer), maar ook door de fijne structuur van het stuk. Het is opgebouwd uit losse scenes die ritmisch aan elkaar zijn gesmeed. De boodschap wordt niet expliciet onder woorden gebracht maar getoond door de juxtapositie van scenes. Zo volgt op de scene waarin de mensen als bagage vervoerd worden de scene waarin de spreekstalmeester (Jacob Nieuwenhuijsen) iedereen uitnodigt om aan boord te komen, waarbij comfort en vermaak gegarandeerd worden. De spelers, die even te voren nog machteloos vee waren, zijn nu getransformeerd in de geprivilegieerde klasse. Het is aan de toeschouwer zelf om daar iets mee te doen. Of niet.
Het beloofde vermaak komt er. Merante van Amersfoort beklimt in balletpak de kajuit van de Azart en geeft een prachtige variété-show, muzikaal begeleidt door Amaia Irazabel op de accordeon en Arthur N.N. op percussie. Deze dans is zeker een van de hoogtepunten van de avond, die wordt vervolgd met onder anderen een achtervolging over netten gespannen tussen de masten, een schaduwprocessie achter het zeil, een uitbundige rave in de toekomst en uiteindelijk een interventie van Anansi, waarbij een vrouw (Nerea Ormés), die even tevoren nog na werd gezeten en mishandeld door de gluiperige spreekstalmeester, uit haar leven van onderdrukking wordt bevrijd. Helaas is ook de interventie gewelddadig, wat niet helemaal strookt met de klassieke Anansi-avonturen. Daarin is de spin iedereen juist te slim af.
De spin is, in zijn beide vormen, prachtig neergezet in zelf in elkaar geknutselde kostuums gemaakt van alles wat je maar kan vinden. Sowieso is de aankleding een ander hoogtepunt van de show. De zeilen, gespannen tussen de masten, worden gebruikt als beamer-scherm, er is een dansende totem-robot (Eliakim Suriam) en ook het schip zelf is een overtuigend theatraal decor.
Hoewel de Ship of Fools zichzelf afficheert als een komedie-gezelschap heb ik het publiek niet horen lachen. Dat is niet erg, er gebeurde zoveel dat je elk moment vermaakt werd. Al met al vat een zin, uitgesproken tijdens het laatste monoloog van Anansi, de avond voor mij het meest treffend samen. ‘Jouw ervaring is het spektakel.’ Toen het stuk afgelopen was, wilde ik eigenlijk meer.
De voorstelling is geregisseerd door Berith Danse en speelt nog op 20, 21, 22 en 23 juli en kost 11 euro. Van de opbrengsten wordt de aankomende wereldreis van de Azart bekostigd.
‘De Ongelofelijk Lange & Verbazingwekkende Reis van Haast U Langzaam’ – The Ship of Fools
// dit is een gastbijdrage van Mark Opfer met foto’s van Marja de Vries
Amsterdam Alternative
Frontpage June/July
